«Πως μπορώ να ξέρω αν το παιδί μου μαθαίνει ουσιαστικά την ξένη γλώσσα;»
Μια από τις συχνότερες ανησυχίες των γονιών είναι ο φαινομενικά αργός ρυθμός εκμάθησης της ξένης γλώσσας καθώς και τα επαναλαμβανόμενα λάθη που παρουσιάζονται σε συγκεκριμένα γραμματικά φαινόμενα. Ειδικότερα όταν τα παιδιά τους βρίσκονται στα πρώτα στάδια και η εκδήλωση των γνώσεων τους, κυρίως στον αυθόρμητο προφορικό λόγο, είναι ελάχιστη. Συχνά μάλιστα τα παιδιά φαίνεται να μπερδεύουν στον αυθόρμητο λόγο ήδη «γνωστά» γραμματικά φαινόμενα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί σε γραμματικές ασκήσεις όπου εμπλέκονται περισσότερα από ένα φαινόμενα. Πολλές φορές συμβαίνει οι αρχάριοι μαθητές να χρησιμοποιούν άλλοτε σωστά και άλλοτε λάθος γραμματικούς κανόνες που έχουν ήδη διδαχθεί. Αυτό θορυβεί τους γονείς που συχνά αναρωτιούνται για τον αργό ρυθμό εξέλιξης του παιδιού τους και αν τελικά το παιδί τους μαθαίνει την ξένη γλώσσα. Η απάντηση έρχεται από τις έρευνες της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας και είναι καθησυχαστική.
Επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν πως οι μαθητές μιας ξένης γλώσσας ακολουθούν συγκεκριμένα στάδια εξέλιξης και μάλιστα με αυστηρά ιεραρχική σειρά. Έτσι δεν μπορούν να αποκτήσουν το στάδιο 5, δηλαδή σχηματισμό ερωτηματικών φράσεων (π.χ. ‘What’s your name?’) όταν βρίσκονται στο στάδιο 1, δηλαδή σχηματισμό ερωτήσεων με 1-3 λέξεις χωρίς σωστή σύνταξη αλλά με ερωτηματικό τόνο. Ας δούμε όμως πως λειτουργεί η διαδικασία της εκμάθησης μιας ξένης γλώσσας ώστε να αντιληφθούμε καλύτερα την πορεία που ακολουθούν οι μαθητές και γιατί στα πρώτα στάδια διδασκαλίας εμφανίζονται τα παραπάνω φαινόμενα. Στην αρχή οι μαθητές αντιλαμβάνονται την γλώσσα σε επίπεδο λέξεων. Όταν λοιπόν «μαθαίνουν» για πρώτη φορά την έκφραση: ‘What’s your name?’ στην ουσία μαθαίνουν την «λέξη» ‘Whatsyaname’. Με την πάροδο του χρόνου και την διαρκή εξάσκηση οι μαθητές αντιλαμβάνονται και διαχωρίζουν την πρόταση στην πραγματική της μορφή. Τώρα μπορούν να την αντιληφθούν όταν την διαβάζουν ή την ακούν αλλά δεν μπορούν ακόμα να παράγουν αντίστοιχου τύπου ερωτήσεις. Η σωστή και άμεση παραγωγή σε αυθόρμητο λόγο αργεί λίγο περισσότερο. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι διδασκόμενοι δεν την γνωρίζουν. Η αλήθεια είναι πως με την παροχή σωστών παραδειγμάτων της ξένης γλώσσας εναποθέτουν το γραμματικό φαινόμενο στο νέο γλωσσικό σύστημα από όπου θα μπορούν να το ανασύρουν και να το παράγουν. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως αυτή η διαδικασία είναι χρονοβόρα. Δεν συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Πολλές φορές οι μαθητές κάνουν δικούς τους συνδυασμούς που δεν συνάδουν πάντα με τους κανόνες της γλώσσας που διδάσκονται. Η εξάσκηση πρέπει να ξεκινά από την επεξεργασία ερεθισμάτων και να διέρχεται προοδευτικά στην παραγωγή τους. Επίσης πρέπει να συμβαίνει σε τακτά χρονικά διαστήματα και να ανακυκλώνεται καθ’ όλη τη διαδικασία. Όπως υποστηρίζουν έρευνες στη νευρογλωσσολόγια ο εγκέφαλος είναι κοινωνικός, επομένως και η διδασκαλία της γλώσσας πρέπει να βασίζεται σε τεχνικές εκμάθησης με ομαδική συνεργασία.
Εν κατακλείδι, εφόσον γνωρίζουμε την διαδικασία εκμάθησης της γλώσσας μπορούμε να αντιληφθούμε ότι τα παραπάνω λάθη δεν αποτελούν αδυναμία αλλά ένδειξη του σταδίου ανάπτυξης της. Επιμένουμε στην επανάληψη και στις σωστές τεχνικές εξάσκησης. Όπως προτείνει και ο δημιουργός του Input Processing model γλωσσολόγος VanPatten ας αποφεύγουμε να πιέζουμε τους μαθητές να παράγουν γραμματικά φαινόμενα προτού σιγουρευτούμε ότι τα έχουν επεξεργαστεί και τοποθετήσει σωστά στο νέο γλωσσικό σύστημα που δημιουργούν. Η θεωρία αυτή αποδεικνύεται από μεγάλο αριθμό ερευνών σε πολλές χώρες στον κόσμο συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδος.
MB (Maria Batziou)
Διδάκτωρ,University of Portsmouth
References
Benati, A., & Batziou, M. (2017). Discourse and long-term effects of isolated and combined structured input and structured output on the acquisition of the English causative form. Language Awareness.
Benati, A., & Batziou, M. (2016). The relative effects of isolated and combined structured input and structured output on the acquisition of the English causative forms. International Review of Applied Linguistics in Language Teaching.
Beretta, A. (2011). “The Language-Learning Brain” in Long, M. H., & Doughty, C. J. (Eds.). (2011). The handbook of language teaching (Vol. 63). John Wiley & Sons.
Pienemann, M. (1998). Language processing and second language development: Processability theory (Vol. 15). John Benjamins Publishing.
Pienemann, M. (1989). Is language teachable? Psycholinguistic experiments and hypotheses. Applied linguistics, 10(1), 52-79.
Pienemann, M. (2005). An introduction to processability theory. Cross-linguistic aspects of processability theory, 30.
VanPatten, B. (2002c). From input to output: A teacher’s guide to Second Language Acquisition. NY, USA: McGraw-Hill.
VanPatten, B. (Ed.) (2004a) Processing instruction: Theory, research, and commentary. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.VanPatten, B. (2004b). Input processing in second language acquisition. Processing instruction: Theory, research, and commentary, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum. 5-31.